Książka „Praktykując pedagogikę teatru. Pojęcia, wartości, przykłady” to pierwsza w Polsce pozycja tak szeroko opowiadająca o jednym z najgorętszych trendów współczesnego życia teatralnego. Ukazuje spektrum refleksji i doświadczeń osób zajmujących się pedagogiką teatru. Przybliża zagadnienia ważne dla jej historii i teraźniejszości w Polsce. Praca nad jej koncepcją wiązała się z wyzwaniem znalezienia ram opowieści o tej dyscyplinie, które będą oddawać jej charakter – dziedziny żywej, nieprzerwanie rozwijanej przez różne osoby w wielu kontekstach. Do tworzenia tekstów składających się na sześć bloków tematycznych zostało zaproszonych 36 autorek i autorów. To książka, która zachęca zarówno do poznania doświadczeń i refleksji innych osób, jak i do przeglądania się w niej ze swoją własną praktyką i namysłem nad nią.

Ostatecznie publikacja składa się z następujących bloków: „Wprowadzenie”, „O postawach i tożsamości pedagożek i pedagogów w Polsce”, „Ważne hasła w pedagogice teatru”, „Proces – centrum pedagogiki teatru”, „Teatr i szkoła jako kluczowe obszary instytucjonalne pedagogiki teatru” oraz „Warsztat do spektaklu jako forma pracy pedagogiczno-teatralnej”.

Są w niej materiały naukowe (eseje i artykuły oparte na wynikach badań socjologicznych), teksty powstałe w oparciu o rozmowy z praktyczkami i praktykami, a także zadania będące zachętą do samodzielnej refleksji i rozwijania własnych działań. Zamyka ją bibliografia w niestandardowej formie: zamieszczono w niej odnośnik do strony internetowej, na której znajdują się zebrane pozycje, oraz formularz pozwalający dodać brakujące na liście teksty. Dzięki temu bibliografia pedagogiczno-teatralna będzie na bieżąco aktualizowana.

Fragment wstępu książki:

Dwóch dekad potrzeba było pedagogice teatru na zrobienie kariery w polskim teatrze. Pojawiła się na początku XXI wieku na fali zachwytu niemieckimi trendami. Dzięki ciekawości – a może lepiej powiedzieć: wizjonerstwu – ówczesnego dyrektora Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego Macieja Nowaka oraz wiedzy i praktycznym umiejętnościom Justyny Sobczyk mogła ona zakiełkować w tej instytucji, a potem rosnąć powoli, ale konsekwentnie, podlewana troskliwą opieką kolejnych zatrudnianych tam osób. Nie ustawały one w jej promowaniu i pozyskiwaniu ambasadorek i ambasadorów. Zjednywała sobie zainteresowanie ludzi, którzy pragnęli, by teatr był miejscem egalitarnym i dostępnym dla jak najszerszego grona osób, a język teatru służył dyskusji o otaczającej rzeczywistości. (...) Pedagogika teatru od zawsze rozwijała się przez praktykę, ale na polskim gruncie nie szło to w parze z namysłem badawczym – w efekcie teoria tej dyscypliny nie miała szansy na równie intensywny rozkwit. Dział Pedagogiki Teatru jako komórka narodowej instytucji kultury zajmującej się współczesnym życiem teatralnym i badaniami widzi swoją misję w uzupełnianiu tej luki. (...) Zapraszamy do lektury i pracy własnej. Mamy nadzieję, że publikacja stanie się nie tylko uzupełnieniem teoretycznym w polskim piśmiennictwie, ale także przyczynkiem do rozwoju osób zajmujących się pedagogiką teatru.

KONCEPCJA:
Maria Babicka-Janiszewska, Justyna Czarnota, Katarzyna Piwońska, Anna Rochowska, Magdalena Szpak

KOORDYNACJA:
Maria Babicka-Janiszewska, Magdalena Szpak

REDAKCJA MERYTORYCZNA:
Justyna Czarnota, Katarzyna Piwońska

REDAKCJA JĘZYKOWA:
Justyna Czarnota, Iga Kruk-Żurawska, Katarzyna Piwońska

KOREKTA:
Iga Kruk-Żurawska

OPRACOWANIE GRAFICZNE (PROJEKT I SKŁAD):
Maria Bukowska, Studio Graficzne Temperówka

Grono wszystkich autorek i autorów:

• Maria Babicka-Janiszewska
• Judyta Berłowska
• Justyna Czarnota
• Tomasz Daszczuk
• Michał Domański
• Marta Gosecka
• Katarzyna Grajewska
• Katarzyna Kalinowska
• Katarzyna Kanowska
• Agata Kędzia
• Bogna Kietlińska-Radwańska
• Monika Klonowska
• Katarzyna Krajewska
• Katarzyna Krakowska
• Joanna Krukowska-Gulik
• Katarzyna Kułakowska
• Agata Łukaszewicz
• Maciej Misztal
• Alicja Morawska-Rubczak
• Piotr Morawski
• Monika Nitkiewicz-Mitrut
• Dorota Ogrodzka
• Katarzyna Piwońska
• Karolina Pluta
• Anna Rochowska
• Wiktoria Kaczmarek-Rutkowska
• Anna Maria Sadowska
• Maria Schejbal-Cytawa
• Justyna Sobczyk
• Magdalena Szpak
• Sebastian Świąder
• Natalia Świniarska
• Marzenna Wiśniewska
• Iwona Woźniak
• Anna Zalewska-Uberman
• Dagmara Żabska

Spis treści:

WSTĘP            7

WPROWADZENIE        13

Pedagogika teatru w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego           15

Maria Babicka-Janiszewska, Magdalena Szpak

Definicja pedagogiki teatru opracowana przez Dział Pedagogiki Teatru   22

Justyna Czarnota, Katarzyna Piwońska

Z chęci podzielenia się doświadczeniami. O kształceniu pedagożek i pedagogów teatru w Polsce           31

Z Justyną Sobczyk, Iwoną Woźniak i Dagmarą Żabską rozmawia Justyna Czarnota

Przestrzeń na różne prędkości i definicje           37

Z Dorotą Ogrodzką, Karoliną Plutą i Magdaleną Szpak rozmawia Agata Łukaszewicz

O POSTAWACH I TOŻSAMOŚCI

PEDAGOŻEK I PEDAGOGÓW TEATRU           45

Zaczyna się od spotkania         47

Z Katarzyną Grajewską i Marią Schejbal-Cytawą rozmawia Marzenna Wiśniewska

Nie stawiam siebie w roli alfy i omegi. O postawie pedagogiczno-teatralnej

w kontekście pracy w różnych instytucjach        54

Z Natalią Świniarską i Moniką Nitkiewicz-Mitrut rozmawia Marta Gosecka

Podróż bohatera. O stawaniu się pedagożką i pedagogiem teatru w Polsce        63

Bogna Kietlińska-Radwańska

Ja jako pedagożka teatru. Monodram    73

Justyna Czarnota

WAŻNE HASŁA W PEDAGOGICE TEATRU      75

Wierząc w uczestnictwo. O strategiach twórczych w procesach partycypacyjnych          77

Dorota Ogrodzka, Karolina Pluta

O wybieraniu tematu i formy spektaklu  86

Judyta Berłowska

Powstawanie dramaturgii w procesie pracy z grupą       96

Katarzyna Piwońska

Przeżyć – opowiedzieć – zobaczyć, czyli refleksje o pracy z osobistymi historiami

w procesach pedagogiczno-teatralnych     110

Agata Łukaszewicz

Pełna powaga? O wykorzystywaniu zabawy w pedagogice teatru           114

Z Tomaszem Daszczukiem, Michałem Domańskim i Anną Marią Sadowską rozmawia Justyna Czarnota

Przez komunikację do relacji. Pedagogika teatru i podejście relacyjne –

czemu trzymają się pod rękę?   122

Wiktoria Kaczmarek-Rutkowska

PROCES – CENTRUM PEDAGOGIKI TEATRU                                    133

Proces grupowy okiem trenerki  135

Monika Klonowska

Proces twórczy: instytucje, praktyki performatywne i badania artystyczne           142

Piotr Morawski

O relacji procesów twórczego i grupowego w pedagogiczno-teatralnej

pracy nad spektaklem   150

Maria Babicka-Janiszewska, Maciej Misztal

Proces grupowy i proces twórczy – jak je widzisz?         162

Joanna Krukowska-Gulik

TEATR I SZKOŁA JAKO KLUCZOWE OBSZARY INSTYTUCJONALNE

PEDAGOGIKI TEATRU    165

Przekształcanie instytucji. O pedagożkach i pedagogach teatru pracujących

w teatrach         167

Agata Kędzia

Włączanie młodzieży w procesy twórcze w teatrze         177

Katarzyna Kalinowska, Katarzyna Krakowska, Katarzyna Kułakowska

Więcej niż spektakl. O współpracy pedagożek teatru w teatrach

instytucjonalnych ze szkołami    182

Katarzyna Krajewska

Współpraca szkoły i teatru         192

Katarzyna Kanowska

Samodzielne szukanie rozwiązań. O czerpaniu z pedagogiki teatru

na innych polach teatralnej pracy          198

Z Anną Rochowską, Alicją Morawską-Rubczak i Sebastianem Świądrem rozmawia Anna Zalewska-Uberman

WARSZTAT DO SPEKTAKLU JAKO FORMA PRACY

PEDAGOGICZNO-TEATRALNEJ           207

Cechy pedagogiczno-teatralnego warsztatu do spektaklu           209

Katarzyna Kalinowska, Katarzyna Krakowska, Katarzyna Kułakowska

Warsztat do spektaklu. Rys historyczny i praktyka         217

Justyna Czarnota, Magdalena Szpak

NOTY O AUTORKACH I AUTORACH    229

BIBLIOGRAFIA240