Kaprysy Prospera. Szekspirowskie inscenizacje Leona Schillera

Wydawnictwo: Errata

ISBN/ISSN: 83-907833-2-0
Rok wydania: 1998
Format: 170 x 240 mm
Liczba stron: 195
Dostępność: od 1 do 2 tygodni

20,00 zł

"W literaturze poświęconej Leonowi Schillerowi brakuje prac opisowo-analitycznych, odnoszących się do dzieła inscenizatora, nie do jego legendy. Niewiele jest opisów jego przedstawień czy nawet publikacji poświęconych analizie konkretnych spektakli. Poszczególne rozdziały książki poświęconej Szekspirowskim inscenizacjom Leona Schillera nie zawierają partytury, lecz próbę linearnego opisu teatralnego kształtu ośmiu przedstawień: "Wiele chałasu o nic" (1920), "Opowieści zimowej" (1924), "Jak wam sie podoba" (1925), "Juliusza Cezara" (1928), "Snu nocy letniej" (1934), "Króla Leara" (1935), "Koriolana" (1936), "Burzy" (1947). Jest to zarazem próba odsłonięcia kulis warszatu reżysera, jego stosunku do tekstu literackiego, traktowanego tu zawsze jako językowe tworzywo autonomicznej sztuki teatru, oraz analiza wizji plastycznej i muzycznej przedstawienia. Twórca inscenizacji, a nie dramaturg, jest głównym bohaterem rozprawy. W centrum uwagi autorki znajduje się bowiem nie Szekspir w realizacji Schillera, lecz przedstawienia Szekspirowskie będące wyrazem ewolucji artystycznej reżysera. Analiza Schillerowskich skreśleń i przeróbek tekstu, zmian stylistycznych przekładu, nowych, dopisanych kwestii może też być punktem wyjścia do dyskusji nad realizacją inscenizacja - tekst. Opis spektakli został oparty na zachowanych, dotąd systematycznie nie penetrowanych materiałach archiwalnych i publikacjach, takich jak egzemplarze teatralne, partytury muzyczne, szkice i projekty kostiumów oraz dekoracji, fotografie ze spektakli, listy, wspomnienia i recenzje. Te ostatnie stanowią istotny materiał źródłowy. Dostarczają one niezbędnych informacji o formie spektakli, jednocześnie dają przy tym swoisty przekrój obyczajowo-polityczny prasy, pokazują jej wrażliwość na Schillerowską sztukę, ukazują stosunek do niej recenzentów dyktowany niejednokrotnie ich polityczną proweniencją. W opiniach recenzentów uderza ogromna rozbieżność sądów krytycznych odnoszących się do tego samego obiektu refleksji, dowodząca jak bardzo Schillerowski teatr zaskakiwał publiczność, budząc skrajne emocje: od zachwytu do negacji. Geneza tych sądów wydaje się być konsekwencją kompetencji, a także indywidualnych preferencji estetycznych i politycznych poglądów krytyków. Badanie dokumentacyjne nad sztuką teatru dążą do umożliwienia rekonstrukcji dzieła, której skala prawdopodobieństwa jest uzależniona od ilości, rodzaju i wiarygodności przekazu. Materiał wykorzystany w pracy, niejdenakowo bogaty dla poszczególnych inscenizacji, pozwala jednak na wyrazistą prezentację spektakli poprzez możliwie najwierniejsze zdanie sprawy z wyglądu przedstawień i interpretację ich dokumantacji w formnie opisowej. Zamieszczone w książce projekty kostiumów i zdjęcia ze spektakli czynić mają ten wizerunek bardziej plastycznym. Teatr Schillerowski, opowiadający w nowym kostiumie scenicznym o świecie ludzkiej bezradności i ułudy, o ucieczce do pozornej Arkadii, o utopii szczęścia w feerycznych komediach, zadziwiał i bulwersował nowym myśleniem o Szekspirze. "Odrzucić wszystko, co zbyteczne, w razie konieczności uzupełnić tekst, przelać w formę godną epoki, uwspółcześnić rytm i dynamikę akcji, a najważniejsze usunąć ślady wszelkiego historycyzmu, archeologizacji w dialogu, terenie, akcji, kostiumach" - tego domagał się w swoim teatrze Schiller i taki teatr naznaczony piętnem niepowtarzalnej indywidualności teatralnego maga próbuje ta praca odtworzyć. Książka jest wersją rozprawy doktorskiej napisanej pod kierunkiem prof. Edwarda Krasińskiego w Instytucie Sztuki PAN." Krystyna Duniec