Juliusz Osterwa

Dzienniki wypraw 1938-1939

Andrzej Kruczyński (red.), Wanda Świątkowska (red.)

Wydawnictwo: Muzeum Teatralne, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego

ISBN/ISSN: 978-83-66124-20-2

Miejsce wydania: Warszawa

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 474

Oprawa: twarda

Staranne edytorsko, bogato ilustrowane wydanie zapisków Juliusza Osterwy z lat 1938–1939, znanych dotąd tylko nielicznym badaczom. Ciekawy dokument nie tylko dla teatrologów, ale też dla historyków, socjologów, antropologów czy kulturoznawców, ale też dla wszystkich, którzy interesują się dwudziestoleciem międzywojennym.

Czytaj więcej

Staranne edytorsko, bogato ilustrowane wydanie zapisków Juliusza Osterwy z lat 1938–1939, znanych dotąd tylko nielicznym badaczom. Ciekawy dokument nie tylko dla teatrologów, ale też dla historyków, socjologów, antropologów czy kulturoznawców. I dla wszystkich, którzy interesują się dwudziestoleciem międzywojennym.

Andrzej Kruczyński, Wanda Świątkowska

(fragmenty rozdziału wstępnego):

Juliusz Osterwa nigdy nie napisał tomu zatytułowanego Dzienniki wypraw 1938—1939. Na niniejsze wydanie składają się cztery korpusy tekstów połączone i zestawione decyzją redaktorów. (…)

Pierwszy rozdział stanowi Podróż do Ceuty — dziennik Osterwy z wyprawy do Afryki, spisany pomiędzy 6 a 30 kwietnia 1939 roku. Osterwa wraz z żoną Matyldą z Sapiehów odbył ponadtrzytygodniowy turystyczny rejs na transatlantyku MS „Piłsudski”, który objął takie miasta, jak: Lizbona, Neapol, Palermo, Trypolis, a jego celem była „ukochana Ceuta”. Ukochana, oczywiście z racji Księcia Niezłomnego, którego Osterwa nie tylko recytuje w podróży współpasażerom, ale z którego cytaty, parafrazy, przepełniają — często melancholijne — zapisy.

Drugi rozdział to dziennik z objazdu Reduty ze spektaklem Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego, który odbył się pomiędzy 30 kwietnia a 6 lipca 1938 roku. Zespół Objazdowy Reduty odwiedził wówczas 56 miast i dał 62 pokazy. (…)

Jakże odmienna pod tym względem jest późniejsza o rok relacja z wyprawy z dramatem Jerzego Zawieyskiego Powrót Przełęckiego. Objazd objął 45 miast i trwał (z przerwą) dwa miesiące: od 29 maja do 30 lipca 1939. Marszruta z „sequelem” dramatu Żeromskiego powielała w dużej mierze marszrutę z roku poprzedniego (Śląsk, Mazowsze, Lubelszczyzna, Kresy), jednak tym razem autor o wiele więcej miejsca i uwagi poświęcił zwiedzanym miastom, warunkom, w jakich grali, reakcjom publiczności, frekwencji na przedstawieniach, codzienności podróży, wizytom u przyjaciół, relacjom z kontaktów z miejscowymi notablami. (…)

Jako czwartą część tomu zdecydowaliśmy się dołączyć Przygotowania [Redutowe], obszerny fragment zeszytu Osterwy spomiędzy czerwca i września 1939 roku, poświęcony wyłącznie organizacji i planowaniu wypraw. Ma on zupełnie inny charakter — to inwentarze tego, co zabrać w trasę, harmonogramy zadań, rozdzielanie obowiązków pomiędzy uczestników, tworzenie regulaminów i zasad obowiązujących w objeździe. Osterwa objawia się tu jako pieczołowity i drobiazgowy organizator, wizjonerski menadżer, a niekiedy i despotyczny lider. Kilkadziesiąt stron szczegółowych planów i projektów to zarówno podsumowanie i zapis piętnastoletnich doświadczeń Reduty wędrownej, jak i program na przyszłość — choćby dla planowanych na wrzesień 1939 roku pokazów Księcia Niezłomnego w ramach obchodów rocznicowych poświęconych Juliuszowi Słowackiemu. Nic z tych planów nie udało się zrealizować — przygotowania przerwała wojna…